Een aantal maanden geleden stonden we hier ook. Toen hadden we het over de voorjaarsnota. De bijdrage van GroenLinks was duidelijk: wij staan voor de verbinding tussen links en groen. Groene politiek en linkse politiek kunnen niet zonder elkaar. Dat vertaalt zich in onze doelen voor een groen, sociaal en vooral rechtvaardig Midden-Groningen. Om het nog wat concreter te maken: klimaatactie, inclusie en bestaanszekerheid.
We begonnen toen met de constatering dat we ons zorgen maakten. Zorgen over of het college er wel écht voor iedereen zou zijn. En of dit college wel écht iets zou doen aan de problemen waar onze toekomstige inwoners, maar inmiddels wij ook allemaal, last van krijgen. We maakten ons zorgen over de woningnood, de klimaatcrisis, de nog steeds merkbare gevolgen van corona en het schenden van mensenrechten over de hele wereld alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. Voorzitter, ik kan u vertellen… die zorgen zijn de afgelopen tijd niet weggenomen. Sterker nog, door landelijke, maar ook door lokale ontwikkelingen, zijn die zorgen alleen maar groter geworden.
Onze fractie heeft niet alleen gekeken naar wat er wél in de begroting staat… een groot deel daarvan kunnen we simpelweg voor kennis aannemen, omdat er niet zoveel spannends in staat. Maar wij hebben óók gekeken naar wat er juist níet in de begroting staat. En laten dat nou nét die drie belangrijke punten zijn: klimaatactie, inclusie en bestaanszekerheid.
Ik snap het wel, voorzitter. Dat als je keer op keer wijst op de grote problemen die ons te wachten staan. Dat als je via de daarvoor bedoelde wegen je stem probeert te laten horen. Als je dan nog steeds niet gehoord wordt, dat dat drijft tot wanhoop. Het is natuurlijk de grote actualiteit: mensen die kunst besmeuren en zichzelf vastlijmen aan een schilderij of een muur of een tafel. En wat ik van die acties vind, laat ik nu in het midden. Het belangrijkste is de boodschap. Want ik snap de wanhoop. Ik voel die wanhoop. Al helemaal toen ik zag dat er geen enkele concrete klimaatdoelen zijn opgenomen in onze begroting. Zodanig zelfs dat ik dacht: goh, zou ik mij ook vastlijmen aan het spreekgestoelte? De lijm heb ik wel meegenomen. Vrees maar niet… ik doe het niet.
Voor ons is het belangrijk om te realiseren dat dit de plek is waar we beslissingen over de toekomst nemen. En dat dat ook onze voornaamste taak is. Zorgen voor onze inwoners nu en onze inwoners later. Die herinnering was voor fractie aanleiding om actie te ondernemen. Het wordt tijd dat we serieus aandacht gaan besteden aan het klimaatprobleem en dat begint bij het erkennen dat dit klimaatprobleem leidt tot een noodtoestand. Ook voor onze inwoners.
Nu hoor ik u al denken: ja… dat is dan toch enkel een symbolische daad. Maar nee. Als het puur symbolisch zou zijn en er verder niets mee gebeurt, dan zou het ook weinig zin hebben. Daarom stellen wij voor om niet alleen te erkennen dat er een klimaatnoodtoestand is, maar om ook condities te creëren, zodat wij als gemeente alles op alles kunnen zetten om onze bijdrage in het grotere geheel te vervullen. Wij zijn ons er namelijk ontzettend van bewust dat de hoeveelheid middelen die we als gemeente behoorlijk beperkt zijn. Niet alleen de financiën schieten tekort, maar ook de landelijke wetgeving schiet tekort. We stellen daarom voor om ons aan te sluiten bij de oproep dat wij heel graag bezig willen met onze rol in de strijd tegen klimaatverandering, maar dat wij ook verwachten dat het rijk ons daarin financieel en wettelijk toe in staat stelt. Daarbij hechten we er waarde aan dat het klimaataspect standaard wordt meegewogen in onze afwegingen. Daarvoor is het belangrijk dat we een goed beeld hebben van de Midden-Groningse bijdrage aan de klimaataanpak, zodat we dan altijd nog op tijd kunnen bijsturen.
Voor alle duidelijkheid: deze motie gaat er niet over dat wij willen dat Midden-Groningen wéér het wingewest zal worden van Nederland. Het moet niet alleen Midden-Groningen zijn die zich inspant om klimaatverandering tegen te gaan. Dit is een mondiaal vraagstuk, waar iedere lokale, provinciale en nationale overheid haar eigen stukje verantwoordelijkheid in heeft.
Zoals u wel hoort, voorzitter, zijn we ons er goed van bewust dat onze financiële situatie erg onzeker is. Het meerjarenperspectief in de begroting laat zien dat voor het jaar 2026 een zeer onzeker saldo staat. Bij de doorrekening van de septembercirculaire wordt duidelijk dat voor 2026 een nadelig begrotingssaldo resteert van €5,5 miljoen. Hoewel dit al een behoorlijke verbetering is ten opzichte van de bedragen in de begroting, is de financiële situatie van Midden-Groningen in 2026 nog steeds erg onzeker. Een belangrijke reden hiervoor is dat het Rijk weinig concrete uitspraken doet over de inkomstenkant van gemeenten. Daarbij komt kijken dat de herverdeeleffecten van het gemeentefonds voor Midden-Groningen erg negatief lijken uit te pakken.
Wij maken ons er erg zorgen over dat we hierdoor niet in staat om op een adequate manier vooruit te plannen. Lange termijnambities zijn een grote gok, want de kans irreëel dat uiteindelijk blijkt dat er geen geld voor is. En dat geldt niet alleen voor het jaar 2026, maar ook zeker voor de daaropvolgende jaren. We dienen dan ook een motie in om middels een brandbrief bij het rijk aan dringen op méér duidelijkheid over het perspectief voor 2026 en de daaropvolgende jaren.
Tot slot, voorzitter, nog een laatste motie. Voor ons is de waarde solidariteit erg belangrijk. We zien hoe veel van onze inwoners in de problemen zitten, maar hoe tegelijkertijd een ander groot deel van onze inwoners juist zoveel mogelijk probeert te helpen. We denken dat het goed is om dit te faciliteren en te stimuleren. Daarom pleiten we ervoor om een verduurzamingsfonds te openen, waarop mensen die hun energiecompensatie niet zelf wensen te gebruiken, hun 190 euro kunnen overmaken. De opbrengsten hiervan kunnen we gebruiken als startkapitaal voor een breder verduurzamingsfonds, waarmee we inwoners die dat nodig hebben bijstaan om hun huis te verduurzamen.
Goed, voorzitter. Dat was onze bijdrage. We hopen, en dat menen we oprecht, dat we gezamenlijk de verantwoordelijkheid kunnen dragen om onderdeel te zijn van de oplossing van de grote problemen van onze tijd. Waar polariserende politiek steeds meer bijdraagt aan het groter worden van deze problemen, hopen we dat wij als raad van Midden-Groningen in staat zijn om bruggen te slaan en er samen met én voor onze inwoners uitkomen. Dat begint natuurlijk bij het erkennen van de problemen. Knipoog.
Tot zover.